İstanbul/Kemal Şeyho
Rusya’nın son dönemde başlattığı 1 buçuk milyon Suriyeli mültecinin ülkelerine dönmelerini sağlama girişimi, 27 yaşındaki genç adam Sultan’ı Avrupa hayallerinden vazgeçiremedi. Suriye’deki kriz, yoğunlaşmaya ve büyümeye devam ederken, Asya ve Avrupa’yı bir birine bağlayan İstanbul Boğazı’nın iki yakasında yer alan semtlerde yaşamayı tercih eden Suriyelilerin çoğunluğu ülkelerindeki savaştan kaçıp Avrupa’ya gitmek istiyor.
5 yıl önce Türkiye’ye gelen Sultan, o tarihten bu yana, kaçak yollarla gideceği yere ulaşabilmesi için ihtiyaç duyduğu parayı gece-gündüz çalışarak biriktirmeye çalışıyor. O da tıpkı komşu ülke Yunanistan’a geçme fırsatı bekleyen binlerce Suriyeli gibi Yunanistan’ın ardından Avrupa’daki ülkelerden birine ulaşmayı hedefliyor. Bununla birlikte Sultan son dönemde mültecilerin kabul prosedürlerinin sıkılaştırıldığını ve bu durumun bazı ülkelerde iç krizlere neden olduğuna dikkat çekiyor.
Halep’in 81 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Münbiç kentinden olan Sultan, DEAŞ’ın Suriye’nin kuzeyindeki kontrolünü genişletmesinin ardından 2013 yılı sonlarında biyoloji üçüncü sınıf öğrencisiyken memleketinden ayrıldı. Şarku’l Avsat’a konuşan Sultan, konuşmasının başında Suriye’ye dönme niyeti olmadığını ve Avrupa’ya gitmeye kararlı olduğunu belirterek, “Ülkem yerel, bölgesel ve uluslararası askeri güçler arasında bölünmüş, anlaşmazlıkların çözülmesi için açık bir arena haline gelmiş durumda” ifadelerini kullandı.
Münbiç, bölgesel ve uluslararası ülkeler arasında bir cazibe kanalı haline gelirken, Türkiye, Münbiç’te PKK’nın uzantısı olarak gördüğü YPG’ye karşı askeri bir operasyon başlatma niyetinde olduğunu defalarca kez açıkladı. Bu açıklamalardan sonuncusu Temmuz ayı ortalarında yapıldı.
İstanbul’da bir tekstil atölyesinde çalışan Sultan, bu pahalı şehirde yaşamını idame ettirebilecek kadar para kazanıyor. Bununla birlikte Türkiye’de kalmayı düşünmeyen Sultan, buradaki sürecin kendisi için geçici olduğunu, istikrar sağlayabileceği ve eğitimini tamamlayabileceği bir yere taşınacağını söyledi. Almanya veya İsveç’e gitmek istediğini kaydeden Sultan, “Başka bir vatan arıyorum. Çünkü ülkem Suriye, tüm halkını kucaklamayacak” şeklinde konuştu.
Sultan gibi Suriyeli mültecilerin çoğu, 7 yıl süren savaşta yarım milyon sivilin öldüğü Suriye’yi terk etti. Ülke içinde ve dışında 11 milyon kişi mülteci oldu. Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR), Lübnan, Ürdün, Irak ve Türkiye gibi komşu ülkelerdeki ofislerinden gelen tahmini verilere göre, yaklaşık 5.6 milyon Suriyeli yurt dışına sığındı. Türkiye İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi’nin Haziran ayı başlarında açıkladığı son istatistiklere göre, Türkiye’de bulunan Suriyeli mülteci sayısının 3,5 milyona ulaştığı belirtildi. Bununla birlikte İstanbul, 537 bin 829 mülteci ile en büyük Suriyelinin bulunduğu şehirlerden biri oldu.
Yorgun anılar
Diğer bir Suriyeli mülteci olan 31 yaşındaki Yasmina, 2013 yazında hükümet karşıtı faaliyetleri nedeniyle Lazkiye’de nasıl tutuklandığını anlattı. Yasmina o dönemde ‘Devleti rahatsız eden videolar yayınlamak’ ve ‘Humus’taki Baba Amr semtinde militanların ailelerine yardım götürmek’ suçlarından 9 ay hapiste kaldı.
Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan ve hapishanede kaldığı süreçte çeşitli cinsel istismarlara maruz kaldığını söyleyen Yasmina, “Sorgu sırasında kıyafetlerimi çıkarmaya zorlandım. Sorgulayan kişi beni cinsel saldırıda bulunmakla tehdit etti” şeklinde konuştu. Tutuklandığını duyan kardeşlerinden birinin beyin kanaması sonucu öldüğünü belirten Yasmina, bu durumun kendisini Suriye’den ayrılmaya ittiğini ve 2014 baharında Türkiye’ye iltica ettiğini söyledi.
İstanbul Mecidiyeköy’de yaşayan Yasmina, Türkiye’de yaşanan iç kriz nedeniyle ülkenin istikrarlı olmadığını belirterek, İngiltere ve Danimarka büyükelçiliklerine mültecilik başvurusunda bulunduğunu aktardı. Talebinin reddedilmesi halinde tüm büyükelçiliklerin kapılarını çalacağını söyleyen Yasmina asla kaçak yollarla bu ülkelere gitmeyi düşünmediğini, duyduğu ve takip ettiği olayların kendisinde bir fobi oluşturduğunu ifade etti.
Öte yandan Suriye’nin başkenti Şam’dan gelen 25 yaşındaki Mülhem, ülkesine geri dönme isteğini fakat Suriye ordusu ya da başka bir askeri grupta savaşmak zorunda kalmaktan korktuğunu belirtti. Mülhem, “Silahlar bir ülkeyi yerle bir ederken, insanların ülkelerini terk etmelerine sebep oldu. Tek düşüncem savaş korkusu” ifadelerini kullandı. İstanbul Sultangazi’de bir mağazada çalışan Mülhem, aynı iş yerinde ailesiyle birlikte yaşıyor. Anne ve babasının kaçak yollarla gizlice Avrupa’ya gitme niyetinde olduklarını söyleyen Mülhem, güvenli bir kaçak yol aradıklarını belirterek, “Yeni bir hayata başlayacağım. Türkiye, yoğun, yorgun ve geleceği belirsiz. Suriye’de ise savaş ve kaos var” şeklinde konuştu.
28 yaşındaki Sena, savaşın Suriye’nin Halep şehrine kadar ilerlemesinin ardından UNHCR’den Türkiye’nin kendilerini kabul eden ülkeyi öğrendikten sonra 2013 yılında ülkesini terk ederek, ailesi ile birlikte İstanbul’a yerleşti. Kalıcı sakatlığa sahip bir erkek kardeşi olduğunu belirten Sena, “Bu yılın başlarında UNHCR’ye başvurduk. Dosyamızın bazı Avrupa ülkelerine gönderildiğini ve onaylanmasını beklediklerini söylediler” dedi. Fakat annesinin Almanya’ya ya da herhangi bir Avrupa ülkesine gitmek istemediğini söyleyen Sena, çünkü annesinin Kanada veya Avustralya ya da mülteci olarak kalmayacakları ve istihdam edilecekleri bir ülkeye gitmek istediğini ifade etti.