Rusya ve Ukrayna arasındaki ‘tutuklular dosyası krizinin’ ardından dün, iki ülke arasında kayda değer bir gelişme yaşandı. Her iki taraf, “Mahkumların değişimi konusunda bir anlaşmaya varmak için süregelen görüşmeler hakkında” karşılıklı olarak bilgi verdi.

Kiev, “Rusya’da terörizm suçlamasıyla hapse atılan ve üç hafta önce açlık grevinden dolayı sağlık problemi yaşayan Ukraynalı film yönetmeni Oleg Sentsov’un serbest bırakılmasını sağlama çabalarının bir parçası olarak”, Moskova’ya, ‘büyük çaplı bir tutuklu değişimi teklif ettiğini’ açıkladı.

Kiev tutukluları ‘siyasi’ olarak nitelendiriyor

Ukrayna Yüksek Şurası Başkan Yardımcısı Iryna Herashchenko, tutukluların değişimi hakkındaki düzenlenen bir oturumda, “Minsk Grubu Ukrayna Temsilcisi’nin, tutuklu değişimi programı çerçevesinde, Ukrayna’da tutuklu olan 23 Rus vatandaşının isimlerinin bulunduğu bir dosyayı Rus taraflarına teslim ettiğini” söyledi. Kiev, bu tutukluları, ‘siyasi tutuklular’ olarak adlandırıyor.

Herashchenko, “Ukrayna, Sentsov’un ve “Kırım Terörizmi” olarak bilinen bir dava bağlamında Rusya’da yargılanan bazı meslektaşlarının serbest bırakılmasına odaklandı. Rus mahkemeleri, tutukluları, Rusya’nın 2014 yılında tek taraflı olarak ilhak ettiği yarımadadaki Rus bölgelerine yönelik bombalı saldırılar hazırlamakla suçlamıştı” açıklamalarında bulundu.

Herhangi bir tarih açıklanmadı

Rusya ve Ukrayna ile beraber Fransa, Almanya ve Polonya’dan da delegeler içeren Minsk Grubu, geçtiğimiz Çarşamba günü, Doğu Ukrayna’daki ateşkes anlaşmaları uygulamalarını takip eden düzenli toplantılarının bir parçası olarak, Belarus’un başkenti Minsk’te bir toplantı yaptı. Ancak Rus ve Ukraynalı kaynaklar, toplantı sırasında, tutuklu değişim programının başlangıç tarihi ile ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.

Ukraynalı basın mensupları, Kiev’in, “Açlık grevinin üçüncü haftasında sağlığı kötüleşen Sentsov’un serbest bırakılması için 80 şehri içeren uluslararası bir kampanya başlattığına” dikkat çekti.

Rusya, bombalı eylemle yönetmeni suçladı

Hayatında herhangi bir askeri faaliyette bulunmadığının altını çizen Ukraynalı yönetmen, Rus mahkemeleri tarafından, “Kırım’da yapılması planlanan bombalı eylem hazırlığı suçlaması ile karşı karşıya kaldığını” dile getirdi.

Rus yargısı tarafından 20 yıl hapis cezasına çarptırılan ve açlık grevine başlayan Sentsov, “Rus hapishanelerindeki sayıları 64’e ulaşan ‘Ukraynalı siyasi mahkumlar’ serbest bırakılmadıkça greve devam edeceğini” bildirdi.

Rusya teklife nasıl bakıyor?

Kremlin, Ukrayna’nın teklifi hakkındaki tutumu ve meselenin ayrıntıları ile ilgili bilgi vermekten kaçındı. Rusya Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Dmitri Peskov, “Her iki taraf da toplantı düzenlemek için ilgili bir komiteye sahip.” açıklaması ile yetindi.

Peskov, Ukraynalı arabulucunun daha önce Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e, karşılıklı olarak onlarca tutuklunun serbest bırakılmasını sağlayan bir teklif sunduğuna dikkat çekerek, Ukrayna tarafından Viktor Medvedchuk’un başkanlık ettiği komite hakkında “Son zamanlarda, mahkumların değişimi için önemli anlaşmalara varılmasında başarılı oldu” ifadelerini kullandı.

Bu girişim başarılı olduğu taktirde, Ukrayna ve Rusya arasındaki ‘doğrudan askeri olmayan’ ilk tutuklu değişimi olacak.

Rus kaynakları, taraflar arasındaki görüşmelerin başarılı olması durumunda, Ukrayna’da tutuklu bulunan Rus gazeteci Kirill Vyshinsky’in de ‘tutuklu değişim’ faaliyetine dahil edilebileceğini düşünüyor.

Rus gazeteciye ‘sabotaj’ suçlaması

Kiev, başkentte tutuklu bulunan Rus hükümet ajansı Novosti başkanlığına getirilen Kirill Vyshinsky’i “Sabotaj operasyonlarını yürütmek ve gazetecilik çalışmalarını aşan faaliyetlerde bulunmak” gerekçesiyle tutuklamıştı. Ancak Moskova söz konusu suçlamaları reddetmiş ve bu durumu, “gazetecilerin çalışmalarını kısıtlamak için yapılan sistematik politik baskıların bir parçası” olarak değerlendirmişti.

İki ülkeden basın organlarına kısıtlama

Ukrayna ve Rusya, karşılıklı olarak, basın organlarını kısıtlamak için bir dizi önlem aldı. Moskova, Kırım’daki bütün Ukrayna kurumlarını kapattı ve Rusya’nın faaliyetlerine karşı muhalif bir tutum takınan bir dizi medya ve televizyon kuruluşunu yasakladı.

Moskova, Ukraynalıları, ‘Rus gazetecilerini korkutmakla’ suçladı ve gazetecilerin, ‘aşırılık yanlısı Ukrayna partileri tarafından tehdit edildiklerini’ ifade etti.

Ukrayna vatandaşlığından çıkmak istedi

Ukrayna ve Rusya çifte vatandaşlığı bulunan Vyshinsky, Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroshenko’dan “Ukrayna vatandaşlığının düşürülmesini” talep etti. Bu adım, “Kiev’in Rus makamlarınca sıkıştırılması ve adaletin engellenmesi” çabası olarak değerlendirilirken, Vyshinsky duruşma sırasında, “Çok zor bir karar verdim” dedi ve kendisini ‘sadece bir Rus vatandaşı olarak gördüğünü’ vurguladı.

Vyshinsky, duruşmada gazetecilere verdiği demeçte, “Serbest bırakılmam için gerekli tüm tedbirlerin alınması konusunda Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’den yardım istiyorum” dedi.

Rus gazeteci ve Ukraynalı yazar arasında değişim

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maryana Betsa, “Gazeteci Kirill Vyshinsky’in Ukraynalı yazar ve yönetmen Sentsov ile değiştirilmesinin mümkün olmadığını” söyledi.

Betsa’nın bu ifadeleri, Kremlin’in sözcüsünün geçen hafta yapmış olduğu, “İki taraf arasında tutuklu değişimi ile ilgili kimse girişimde bulunmadı” açıklamasından sonra geldi.

Bu burum, ‘tutukluların değişimi ile ilgili belirli bir teklif yapıldığı takdirde’ Kremlin’in, herhangi bir anlaşmaya yanaşmayacağı anlamına geliyor.