Velayeti, Hamas Siyasi Bürosu Genel Başkan Yardımcısı Salih el-Aruri ile gerçekleştirdiği görüşmeden sonra gazetecilere açıklamalarda bulundu (fotoğraf yazısı)
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan son raporda, Trump’ın nükleer anlaşmanın iptaline yönelik attığı adımlar konusunda uyarıda bulunuldu. Uyarıyla eş zamanlı olarak İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in Dış Politika Başdanışmanı Ali Ekber Velayeti de AB ülkelerini İran’ın bölgesel rolüne müdahale etmemesi konusunda sert çıktı.
Velayeti, Hamas Siyasi Bürosu Genel Başkan Yardımcısı Salih el-Aruri ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından “Avrupa da tıpkı ABD gibi İran’ın savunma gücüne ya da bölgedeki varlığımızla ilgili konulara müdahale etme hakkına sahip değildir” açıklamasında bulundu.
Temmuz 2015’te İran’la nükleer anlaşmaya imza atan Fransa, Almanya ve İngiltere de dahil olmak üzere Avrupa ülkeleri, geçen hafta ABD Başkanı Donald Trump’ın nükleer anlaşmayı onaylamayı reddettiği yönündeki haberleri doğrulamıştı. Yapılan açıklamalarda ise İran’ın bölgesel hamlelerinin ve füze programının önüne geçebilmek için diyalog yolunun açık tutulmasının önemi vurgulanmıştı.
İran Dini Lideri Ali Hamaney’den yapılan açıklamada da Trump’ın hamlelerine rağmen Avrupa Birliği’nin nükleer anlaşmaya bağlılık duyurusu memnuniyetle karşılandı. Ancak Hamaney, Birlik tarafından yapılan İran’ın bölgedeki rolü ve füze programı konusundaki çağrıları reddetti.
Yapılan bu açıklamalar Velayati’nin de gündem başlıkları arasındaydı. Hamaney’in Dış Politika Başdanışmanı, nükleer anlaşmada atılan imzaların tartışılan diğer başlıklarla ilgisi olmadığını söyledi. Füze meselesinin yönetimin kararıyla ilgili olduğunu belirtti ve “Kendimizi savunmak için kimseden izin istemiyoruz” ifadesini kullandı.
MEHR ve İSNA ajanslarının verdiği bilgilerde Velayeti’ninn savunma ile ilgili başlıkların diğer ülkeleri ilgilendirmediği açıklamasına yer verildi. Velayeti’nin “Kendimizi savunmak için gelişmiş savunma teknikleri kullanıyoruz” dediği aktarıldı.
İran’ın bölgedeki varlığı konusunda da sert çıkan Velayeti, “İran da bölgenin bir parçası olduğu için doğal olarak müttefikleri olan Suriye, Irak, Filistin ve Lübnan’ı destekliyor. Avrupalılar da ABD’liler gibi İran’ın savunma gücü veya bölgedeki varlığımızla ilgili müdahale etme hakkına sahip değildir” ifadesini kullandı.
Avrupa ülkelerine çağrıda bulunan İran Dini Lideri Ali Hamaney’in Başdanışmanı, Birlik üyelerinin başlıca görevlerinin ABD’nin anlaşmaya uyması için baskı uygulamak olduğunu söyledi. Ayrıca 5+1 ülkelerinin ABD’lilerin nükleer anlaşmayı ihlal etmesinin önüne geçmesi gerektiğini kaydetti.
Velayati, ülkesinin bölgesel rolü açısından çıkarlarını savunacaklarını belirterek önümüzdeki günlerde Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin Tahran’ı ziyaret edeceğini kaydetti. Bu kritik görüşme için konusunda “Diplomasinin ötesine geçen hassas koşullar altında düzenlenen ziyaret” ifadesini kullandı. İran ve Irak’ın iki iyi komşu olduğunu ve ilişkilerinin kardeşliğe dayandığını söyleyen Hamaney’in Başdanışmanı, Irak hükümetinin iç ve dış düşmanlarının üstesinden gelme yetisine sahip olduğunu ve ulusal egemenliğini koruduğunu da sözlerine ekledi.
İran’dan ardı ardına yapılan sert çıkışların ardından raporun ayrıntılarına ilişkin açıklama ise İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi’den geldi. Raporun hazırlanmasında son üç ay içinde nükleer anlaşmayla ilgili yaşanan son gelişmeler, yaptırımların kaldırılması ve engeller ile yaşanan sıkıntılar gibi konuların yer aldığı bilgisi verildi. Raporda, ABD Başkanı Trump’ın İran’ın nükleer anlaşmaya bağlılığını teyit etmediğine dikkat çekildi. Washington’un ihlallerinin yaptırımların ortadan kaldırılmasına yönelik atılan adımları kötü yönde etkileyebileceğine dikkat çekildi.
İran Dışişleri Bakanlığı’nın raporunda “İran’ın nükleer anlaşma bağlılığının Trump tarafından kabul edilip edilmemesi ABD’nin iç sorunudur. Ayrıca ABD Kongresi’nin İran’a yaptırım uygulaması, nükleer anlaşmayı açık bir şekilde ihlal etmesi anlamına gelir” ifadelerine yer verildi.
ABD’nin İran stratejileri
ABD Başkanı Trump, geçen cuma günü yaptığı açıklamada nükleer anlaşmanın tamamen iptal edilmeyeceğini ancak Kongre’de tartışılacağını belirtmişti. Kongre’nin anlaşmayla askıya alınan yaptırımlar konusunda karar vermek için 60 gün zamanı olduğunu hatırlatmıştı.
Associated Press’in verdiği bilgiye göre Cumhuriyetçi Tom Cotton ve Bob Corker, uluslararası nükleer anlaşmanın zayıflatılmasına gerek kalmadan Kongre’de İran’a karşı sert yaptırımlar içeren yeni bir tasarı hazırlanması gerektiğini savundu.
Reuters’ın geçtiği haberlerde de Kongre’de İran’ın balistik füze programına ve Lübnan destekli Hizbullah grubuna yönelik yeni yaptırımların birkaç gün içinde oylanacağı aktarıldı.
Temsilciler Meclisi Dış ilişkiler Komitesi Başkanı Ed Royce ve Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Kevin McCarthy’den yapılan açıklamalarda da Kongre’nin sorumluluğunun İran’ın attığı adımları durdurmak için net bir strateji belirlemek olduğu belirtildi. Hizbullah’a karşı yaptırımların artırılması ve İran füzelerinin yayılmasını engellemek için oy kullanacaklarını ifade eden iki siyasetçi, gelecek hafta düzenlenecek Kongre oturumunda hedeflerinin derhal harekete geçme çağrısı yapmak olduğunu kaydetti.
İran’ın nükleer anlaşma kazanımları
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan raporda ülkenin varılan anlaşmayla elşde ettiği kazanımlar da yer aldı. Raporda son üç ayda yaptırımların kalkması dolayısıyla İran tarafından yapılan ekonomik kazanımlara dikkat çekildi. Güney Kore ile yapılan 8 milyar dolar tutarında finans anlaşması, Avusturya ile 1 milyar dolarlık kısa vadeli finansal garanti sözleşmesi, Danimarka ile imzalanan 500 milyon Euro tutarındaki finans sigortası sözleşmelerine yer verildi. Çin ile yapılacak tren projesi için de İran Merkez Bankası ile Çin Kalkınma Bankası arasında 15 milyar Euro tutarında bir anlaşma imzalandığı kaydedildi.
Raporda ayrıca, Fordo Nükleer Tesisi’ne yönelik Rusya ve İran arasındaki çalışmalarda izlenecek yol ve Arak Ağır Su Reaktörü’nün yeniden projelendirilmesi için Çin ile imzalanan danışmanlık anlaşmalarına da yer verildi.