Hiba El-Kudsi
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, dün, Washington’ın Tahran’a karşı yürüttüğü stratejileri koordine etmeyi amaçlayan bir ‘İran Eylem Grubu’nun oluşturulacağını açıkladı. Öte yandan, İran’ın kendi sınırları içinde ve dışındaki davranışlarını değiştirmesi halinde, ABD’nin diyaloga hazır olduğunu ve İran rejimiyle hızlı bir şekilde anlaşmaya varılmasını umduğunu belirtti.
Pompeo’dan İran’a “özel temsilci” ataması
Pompeo ayrıca, Dışişleri Bakanlığı’nda Siyasi Planlama Danışmanı olan üst düzey yetkili Brian Hook’un, İran Özel Temsilcisi olarak atandığını da duyurdu. Hook, İran Eylem Grubu’nu yönetecek ve Washington’ın, İran’ın terörü destekleyen faaliyetleri, balistik füze programı ve uluslararası seyrüsefer güvenliğine yönelik tehditleri konusundaki endişelerini paylaşan uluslararası müttefiklerle ABD’nin çabalarının koordinasyonunu denetleyecek.
Mike Pompeo, ABD Dışişleri Bakanlığı’nda düzenlediği basın toplantısında ayrıca, oluşturulacak grubun, Trump yönetiminin, tutumunu değiştirmesi için Tahran’a karşı yaptırımlarda ilerleme kaydettiği bir zamanda, eylemlerini, ABD’nin İran’a yönelik politikasının koordine edilmesine yoğunlaştıracağını belirtti. Eylem Grubu’nun görevlerinin, Dışişleri Bakanlığı’nın İran’la ilgili tüm faaliyetlerini yönlendirmek, incelemek, koordine etmek ve raporlarını doğrudan Dışişleri Bakanı’na sunmak olduğunu açıkladı.
Pompeo, “Yakında İran’la bir anlaşmaya varmayı umuyoruz ancak İran rejiminin davranışlarında önemli değişiklikler görmeliyiz. İranlılar, Tahran rejiminin sorumlu bir devlet olarak hareket etmesini istiyorlar. İran’ı kendi sınırları içindeki ve dışındaki davranışlarını değiştirmeye ve nihayetinde doğal bir devlet olarak taahhütlerini yerine getirmeye zorlama konusunda kararlıyız” ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanı, ülkesinin “hükümetin İran rejiminin davranışını değiştirmeye yönelik çabasına” bağlı olduğunu söyledi. Washington’ın geçtiğimiz Mayıs ayında nükleer anlaşmadan çekilmesi ve ardından İran’a yeniden yaptırım uygulamasının, İran’ın kötü niyetli faaliyetlerini durdurmayı amaçladığına dikkat çekti.
Pompeo, Eylem Grubu’nun rolünün, Tahran’ın nükleer faaliyetleri ve teröre verdiği destekle mücadele etmek için İran rejimine maksimum düzeyde diplomatik baskı uygulamak ve İran halkına destek olmak olduğunu açıkladı. Bakan, İran rejiminin “ABD’nin, müttefiklerinin ve kendi halkının istikrarını bozmak için şiddeti yayan bir gücü” temsil ettiğini belirtti.
Hook: Yaptırımların amacı, İran’ın terör finansmanı için mali kaynağını kesmek
Öte yandan, geçtiğimiz aylarda, İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkelerindeki mevkidaşlarıyla, İran nükleer anlaşmasında değişiklik yapılmasını görüşmek için müzakerelere ve istişarelere öncülük eden Hook, Eylem Grubu’nun Dışişleri ve Hazine Bakanlıklarından birkaç uzmanı kapsayacağını söyledi.
Başkan Trump’ın İranlı liderlerle önkoşulsuz olarak konuşmaya hazır olduğunu açıklaması hakkında Hook, Tahran rejiminin önce tutumunu değiştirmede ciddiyet göstermesi gerektiğini belirtti. “Diyalog ancak İran’ın tutumunu değiştirme konusunda ciddi olduğunu gördükten sonra gerçekleşebilir. Dışişleri Bakanı, Mayıs ayında yaptığı konuşmada, İran’ın terörü desteklemesi, ABD’lileri cezaevlerinde tutuklaması ve nükleer program konuları dahil olmak üzere 12 şart duyurmuştu” ifadelerini kullandı.
Yaptırımların ikinci bölümü 5 Kasım’da
Hook, Washington’ın İran’ı ekonomik olarak izole etme kampanyası hakkında ise, “Yeni yaptırım paketi ve İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı amaçlayan ve 5 Kasım’da yürürlüğe girecek olan yaptırım, devletlerle ihtilaf yaratmayı değil, İran’ın terörü finanse etmek için mali kaynak elde etmesini önlemeyi amaçlıyor” açıklamalarında bulundu. Tahran yönetiminin, Suriye’deki Beşşar Esed rejimine, Şii milislere ve Lübnan’daki Hizbullah’a olan desteğini milyarca dolarlık petrol gelirinden sağladığını söyledi.
Hook, Washington’ın İran’ın tutumunu kontrol altında tutmaya yönelik uluslararası çabaları hakkında ise, “Dışişleri ve Hazine Bakanlıklarından bir ekibimiz var. Bu ekip, geçtiğimiz aylarda 24 ülkeyi ziyaret etti. İran’ın terör faaliyetleri ve füze testleri ile ilgili tartışmalar yaptık. Tahran’ın söz konusu tutumundan endişeli olan bu ülkeler, bu eylemleri durdurmak için yapılması gerekenlerle ilgileniyor” açıklamalarında bulundu.
Hook ayrıca, Çin’in İran petrolü ithalatına yönelik ABD yaptırımlarına karşı çıkmasıyla ilgili bir soruya yanıt olarak, ülkesinin 5 Kasım’a kadar ABD yaptırımlarına uymayan ülkelere ikincil yaptırımlar uygulayacağını vurguladı. Bununla birlikte bu yaptırımların içeriği hakkında bilgi vermedi. “Amacımız, İran petrol sektörüne, merkez bankasına ve İranlı nakliye şirketlerine karşı yaptırımlar uygulayarak İran petrol ihracatını sıfıra indirmek. ABD, tüm ülkelerin buna bağlı kalacağını ve Amerikan yaptırımlarına karşı çıkma riskini almayacağını umuyor” dedi.
Trump yönetimi, İran’ın nükleer anlaşmasından çekilmesinden bu yana, anlaşma gereği hafifletilen yaptırımların yeniden uygulandığını duyurdu. Washington, geçtiğimiz aylarda baskılarını artırdı ve İran’ın bölgedeki kötü niyetli davranışlarını değiştirmeye yönelik yaptırım adımları attı.
Medyanın sızdırdığı haberlere göre, Brian Hook’un Siyasi Planlama Danışmanlığı görevini bırakmasının ardından yerine Trump’ın başkanlığı devralmasıyla Dışişleri Bakanlığı’na bağlı geçiş ekibinde kısa bir süre hizmette bulunan Dış Politika Uzmanı ve Akademisyen Kiron Skinner’in geçmesi bekleniyor.