Almanya, İspanya, İtalya ve Fransa’nın devlet başkanları, Nijer, Çad ve Libya devlet başkanları, bunlara ek olarak Birleşik Devletler dışişleri bakanı Fransa başkanı Emanuel Macron’un çağrısı üzerine Elysee Sarayında bir zirve gerçekleştirdi. Zirvede çoğunlukla Libya’dan ayrılıp Avrupa kıyılarına gelen Afrikalıların yoğun göç dosyası ele alındı.
Avrupalıların isteği, kendileri üzerinden Yunanistan’a, oradan da Balkanlar yoluyla Batı ülkelerine ve kuzey Avrupa’ya yönelen Suriyeli göçmen akınını durdurmak için Türkiye ile yaşadıkları deneyimi “klonlamak”. Bu yüzden dün öğleden sonra gerçekleşen zirvenin temel amacı, göç akınını yavaşlatmaya yönelik yollar bulmak. Bu da Afrika tarafında sığınmacılar arasında ve Avrupa’nın kendilerini istemediği “ekonomi göçmenleri” olarak isimlendirilenlerin arasında Avrupa’ya sığınmayı hak edenleri “seçme” işlemiyle olacak. 3 Afrika devletinin seçimi rastgele değil, zira Avrupa’ya ulaşmak isteyenler için doğal bir geçit oluşturmakta. Öyle ki geçenlerin yüzde doksanı bu geçit sayesinde geçmekte.
Açılış konuşması, Fransa Cumhurbaşkanı’ndan geldi. Geçen Temmuz ayı sonlarında Macron, Libya’daki Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Konseyi (BK) Başkanı Fayiz es-Serrac ve Libya Ulusal Ordusu lideri General Halife Hafter’i kendi gözetiminde bir zirvede buluşturmayı başarmıştı ki bu, “yol haritası”yla sonuçlanmıştı. Bu anlaşmanın en önemli iki maddesi, savaşın durdurulması ve milletvekili ile başkanlık seçimlerinin önümüzdeki baharda yapılmasıdır.
Ancak Fransa’nın açılışı, Paris’in Avrupalıların ayakları altındaki zemini çekmesi sebebiyle Avrupa’nın bezginliği olarak görüldü. Özellikle göç dosyasıyla ilgili olarak İtalya’ya 2015’ten beri 400 bin göçmen kıyılarına ayak basıyor.
Bu kez Paris takım çalışmasını vurguladı. göç dosyasıyla ilgili olan Avrupa ülkeleriyle birlikte “kaynak” ülkelerle, Avrupa için iki büyük zorluktan birinde -ki bunlar terör ve göç- yardımlaşma planı hakkında yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdi.
Macron dün zirveye eli boş gelmedi. Zira geçen ay açıkladığı öneriyi tekrar sundu; Afrika’daki Nijer, Çad ve Libya ülkelerinde sığınma taleplerini incelemek için karşılama merkezlerinin inşa etmek. Fransa’nın bu önerisinin amacı, Avrupa’ya göç etmeyi hak edenle bunu hak etmeyenleri ayırmak. Böylece riskli yolculuklarla Avrupa kıyılarına ulaşmaya çalışanları caydırmak istiyor. Bu yüzden Avrupa bu merkezleri kurup çalıştırma çabası içerisinde. Yasal olmayan on binlerce göçmeni karşılama yükünden kurtulacak ve sadece Avrupa kanunlarına göre sığınmayı hak edenleri karşılayacak.
Bunla birlikte Macron’un teklifi ne Avrupa’dan ve ne de Afrika’dan bir cevap aldı. En olumsuz tepki açıkça ülkesinin Fransa’nın teklifine karşı olduğunu beyan eden Çad’ın dışişleri bakanı Hüseyin İbrahim Taha’dan geldi. Şöyle dedi; “Çünkü ülkemize göç etmek isteyen binlerce kişi gelecek ve bizim onları karşılayacak güce sahip değiliz.” Reuters haber ajansı dün batı Afrikalı bir yetkilinin Macron’un projesinin gereksiz diye nitelendirdiği ve Macron’un Afrika tarafıyla istişare etmediğini aktardı.
Aynı şekilde insan hakları savunucusu örgütler öneriye karşı olduklarını açıkladı. Çünkü bunu yapmak, uluslar arası tanınmış göç hakkına aykırı bir eylemi ifade ediyor. Ancak Elysee çevreleri zirvede Avrupa’nın üç Afrika ülkesine, kendilerinde başlayan veya kendi toprakları üzerinden geçen göç akımına hakim olmaları için destek olduğunu tekrar vurgulama fırsatı buldu.
Fransız Dışişleri Bakanının açıklamalarına göre güvenlik durumu sebebiyle şu anda ayıklama merkezlerinin Libya’da inşa edilmesinin Çad ve Nijer’den çok daha zor olacağını düşünüyor. Her halükarda Jean-Yves Le Drian yaz sonuna kadar somut öneriler sunmayı vaat etti. Ve Paris, Birleşmiş Milletlere bağlı sığınması yüksek müzakerecisiyle ve uluslar arası göç örgütleriyle önerisi hakkında yardımlaştı. Ve Le Drian ülkesinin hedeflerini, sığınmak isteyenleri korumaya çalışmak, Akdeniz’de yeni felaketlerin oluşmasını önlemek ve kaçak göçmenlerle mücadele etmek olarak özetledi.
2015 yılında Malta’da düzenlenen Valletta zirvesinde Avrupalılar, daha fazla isteyen Afrika’ya 1,8 milyar Euro verme kararı aldı. Ve Avrupa Birliği sadece güvenliği çözmenin yeterli olmadığını, bilakis çözümün bir yönüyle kaynak ülkelerde güvenlik ve istikrarın sağlanmasından, mali, iktisadi yardımların sunulmasından ve yerel iş fırsatlarının var edilmesinden geçtiğini ifade etti. Ve Avrupa Birliği dışişleri yüksek temsilcisi Federica Mogherini’nin ofisinden yapılan açıklamada toplantının amacının, asıl ülkelerine gitmek isteyenlerin durumlarını iyileştirmek, oraya dönmek isteyenlere yardım etmek ve yasal göçün kapılarını devlet korumasına muhtaç olanlara açmak olduğunu belirtildi.
Nijer başkanı aynı görüşü paylaştı. Yasal olmayan göçle mücadele güvenlik ve kalkınma ekseninde olmayı gerektirdiğini ifade etti. Ve Avrupalıları, göç etmek isteyenlere alternatif olacak somut kararlar almaya çağırdı. Bu somut kararlardan maksadın da ekonomik kalkınma projelerine daha fazla finans yardımı yapmak olduğunu belirtti. Ancak toplantıya katılan kaynaklara göre ulusal ittifak hükümeti başkanı Faiz es-Sirac’ın temsil ettiği Libya tarafının, Libya’ya yönelik BM’in silah ambargosunun kaldırılmasını talep etti. Ve buna delil olarak da silah ve cephanenin sınır güvenliği ve kaçakların yakalanması için gerekli olduğunu ifade etti.