Venezuela’da para birimi Bolivar’ın zor zamanlardan geçmesinin ardından bugün itibariyle beş sıfırın atıldığı yeni Bolivar tedavüle girdi. Uzmanlar, Devlet Başkanı Nicholas Maduro’nun ekonomide reform yapma amacıyla başlattığı geniş planının bir parçası olarak ortaya çıkan tedbirin ülkedeki durumu daha da kötüleştirebileceği konusunda uyardı.
Mali danışmanlık şirketi ‘Ecoanalitica’ Müdürü Asdrubal Oliveros, AFP’ye yaptığı açıklamada, ‘kaos senaryoları’ uyarısında bulunarak, önümüzdeki günlerde tüketiciler ve özel sektör için çok fazla karışıklık çıkacağını söyledi. Ancak eski bir tır şoförü ve bir zamanlar sendika başkanlığı yapan Maduro, ülkede ‘mali disiplin’ sistemi uygulanması ve son yıllarda olduğu gibi para birimi üzerindeki aşırı baskının durdurulması gerektiğini söyledi.
Yeni para biriminin, mevcut ‘Güçlü Bolivar’ adlı para biriminden ayırt edilmesi için ‘Egemen Bolivar’ olarak adlandırılırken, ‘Petro’ adlı tartışmalı kripto para birimine bağlanacak. PTR kısaltmasıyla işlem görecek olan Petro’nun değeri, ülkedeki bir varil petrol fiyatı yani 60 dolara denk gelirken, 3 bin 600 yeni Bolivar 1 Petro’ya eşit olacak.
Venezuela Mart ayında resmi olarak ülkenin petrol ve doğalgaz kaynak rezervleriyle desteklenen dijital para birimi Petro’yu piyasaya sürdüğünü açıklamıştı. ABD’nin Caracas’a yönelik uluslararası finans piyasasına erişim engellemelerini kırma amacıyla çıkarılan Petro, bir hükümet tarafından dünyanın desteklenen ilk dijital parası oldu.
Öte yandan Devlet Başkanı Madura tarafından Cuma günü geç saatlerde yapılan açıklamada, asgari ücretin 0.5 Petro (bin 800 yeni Bolivar) olacağı duyuruldu. Mevcut serbest piyasaya göre yaklaşık 28 dolara denk gelen asgari ücrete böylece 34 kat zam yapılmış oldu.
Maduro açıklamasında, minimum değerini belirtmeden ülkenin Petro ile bağlantılı bir resmi döviz kuruna sahip olacağına işaret etti.
Şu anda, Bolivar’da yaşanan devalüasyonla enflasyonun altında seyreden asgari ücret, bir kilo et almaya dahi yetmiyor.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) yılsonuna kadar enflasyonun yüzde 1 milyona ulaşabileceğini belirttiği Venezuela’da, kamu hizmetlerindeki durgunluğun yanı sıra gıda ve ilaç sıkıntısı yaşanıyor. Devlet Başkanı Maduro ise ülkede yaşanan ekonomik krizden ‘muhalefet’ ve ‘ABD yaptırımlarını’ sorumlu tutuyor. Ancak para biriminin değiştirilmesi söz konusu olduğunda ‘hükümetin ekonomiyi zamanla öğreneceğini’ kabul ediyor.
Venezuela’nın gelirinin yüzde 96’sını oluşturan petrol üretimi, 30 yılın en düşük seviyesine indi. 10 yıl önce günlük 3,2 milyon varil olan üretim bugün 1.4 milyon varile geriledi. Mali açık, gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yaklaşık yüzde 20’sine denk gelirken, dış borç 150 milyar doları buldu.
Venezuela’da daha önce de para biriminde değişikliğe gidilmişti. Bu yüzden yenilenen para birimi yeni umutlar doğurmazken, yatırımcı içinde güven artırdığı söylenemez. Devlet Başkanı Maduro’nun selefi Hugo Chavez de 2008’de Bolivar’dan üç sıfır atmış, ancak enflasyonu sonlandırmada başarısız olmuştu. Ecoanalitica Müdürü Oliveros, enflasyon kontrol edilmedikçe yeni para birimlerinin ‘aylar içinde’ eskisinin son aylardaki kaderini paylaşmak zorunda kalacağı uyarısında bulundu.
Ekonomi uzmanı Jean Paul Leidenz, “Venezuela, büyük bir enflasyon krizinin ardından 1990’larda eski para birimi Cruzeiro’yu Real ile değiştiren Brezilya örneğini takip etmeye çalışıyor” ifadelerini kullandı. Ancak Leidenz, Venezuela hükümetinin mali disiplin ve finansman eksikliği sebebiyle başarılı olamayacağına dikkat çekti.
‘İCOindex’ adlı kripto para birimleri listeleyici site, ‘Petro’ para birimini, ABD’nin vatandaşlarını Venezuela ile çalışmasını engellediği bir dönemde ‘hile’ olarak nitelendirdi.
‘Datanalisis’ adlı anket şirketi müdürü ekonomist Luis Vicente Leon, Bolivar’ın Petro’ya bağlanmasının başka hiçbir şeye bağlanmasına benzemeyeceğine dair uyardı.
Öte yandan Devlet Başkanı Maduro, hafta başında yaptığı açıklamada, diğer ülkelere kaçakçılığın önlenmesi amacıyla yakıt konusunda da kısıtlamalar getirdiğini duyurdu. Kısıtlamalara göre, vatandaşlar ağır sübvansiyonlu yakıtı yalnızca ‘Anavatan Kartı’ ile temin edilebilecek. Bununla birlikte muhalefet bu kartı sadece rakiplere baskı uygulamak amacıyla tasarlandığını düşünüyor.
Ecoanalitica Müdürü Oliveros’a göre, yakıt sübvansiyonları 2012’den bu yana Venezuela’ya 10 milyar dolara mal oldu. Ancak Venezuelalıların çoğu, kartsız yakıt satın alamayacaklar.