İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, nükleer anlaşmayı sürdürmeyi amaçlayan Avrupa mekanizmasının etkili olmaması halinde İran’ın ortak eylem planından çekileceği yönündeki uyarısını yineledi. Zarif, ABD yönetiminin Tahran’a yaptırım uygulama politikasını ‘benzeri görülmemiş’ olarak niteledi. Trump’ı ‘kabadayılık’ yapmakla suçladı. İranlı Bakan ayrıca İran’ın nükleer programını halen sürdürebileceğini belirterek Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilmekle ABD’yi soyutladığını kaydetti.
İran Dışişleri Bakanı dün Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantılarının oturum aralarında CBS kanalına verdiği röportajda ABD’yi AB’li müttefikleri ‘yasadışı harekete etmeye zorlamakla’ suçladı. Zarif, “ABD, söz konusu ülkelerden uluslararası kanları ihlal etmelerini istiyor. Devletler ve şirketleri, yasaya uydukları takdirde yaptırım uygulamakla tehdit ediyor” diye konuştu.
Zarif, ABD’nin uygulanan yaptırımların ardından İran’la ilişkilerini sürdüren ülkeleri tehdit ettiğine de işaret etti. İranlı Bakan “İran ile ilişkilerini sürdüren hiç kimse ABD ile ticari işler yapamayacak. Bu, politikanın sert bir yanıtı olacak. Uluslararası toplum, birisinin gelip emirler vermek istemesini kabul etmeyecektir” ifadelerini kullandı.
Zarif söz konusu röportajdan önce, geçen cumartesi günü BM’deki İran Büyükelçiliği’nde yaptığı konuşmada “AB ülkeleri tarafından kurulan mekanizma etkin değilse İran bu anlaşmadan çekilebilir” dedi.
Muhammed Cevad Zarif, İran’ın ABD’nin petrol konusunda uyguladığı yaptırımlarla başa çıkmak için petrol satımı ve uluslararası ticarette dolar yerine diğer para birimleri ile çalışmayı planladığını söyledi. Bazı ülkelerin yeni yöntem çerçevesinde ikili ticarette paralarını kullanmaya yönelik anlaşmalar yapmaya başladıklarını vurguladı.
Zarif, ‘kâr potansiyeline’ atıfta bulunarak dolar dışındaki para birimlerini kullanarak ticari alışverişler yapılabileceğine değindi.
Bloomberg haber ajansına göre Zarif’in açıklamalarından birkaç gün önce AB Konseyi Başkanı Donald Tusk “Birlik, İran’ın bağlı olduğu anlaşmaya sadık kalacak” diye konuştu.
AB, geçtiğimiz günlerde petrol ihracatıyla ilgili olanlar da dahil olmak üzere ABD yaptırımlarıyla çelişmeden İran’la ticareti kolaylaştırmak için yeni bir ödeme kanalı sağlayacağını duyurdu. AB, İran’ın 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiğini vurguladı. ABD, geçen mayıs ayında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti.
Zarif, İran’ın nükleer anlaşmadan çekilmesinin İran’a yönelik bir askeri saldırıya yol açıp açmayacağı hakkındaki soruya “Bence ABD, İran’a böyle bir saldırıda başarılı olabileceğini düşünseydi bunu yapardı” diye yanıt verdi.
Washington Post gazetesinin haberine göre ABD’li yetkililer İran’ı Suriye, Irak, Lübnan ve Yemen’deki bölgesel çatışmalara karıştığı nedeniyle eleştirdi.
Alman haber ajansı DPA ise Zarif’in ABD’yi bölgenin saldırganı olarak nitelediğini bildirdi. İranlı Bakan açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Çevremizdeki ABD üslerini gösteren haritayı gördünüz mü? Biz bölgemizdeyiz ve herhangi bir ülkeye saldırmıyoruz. Bizden istenmedikçe kuvvetlerimizi hiçbir yere göndermiyoruz. Ülkemizin büyüklüğü, coğrafyası ve kaynaklarıyla mutluyuz. Başka bir yerin ne toprağında, ne kaynaklarında ne de halkında gözümüz yok.”
Trump’ın anlaşmadan çekilmesinin ardından ‘İran’a tarihin en sert yaptırımları uygulama’ tehdidinde bulunması ile çok sayıda uluslararası şirket geri adım attı.
ABD, geçen mayıs ayında, Tahran’ın 2015 yılında dünya güçleriyle imzaladığı nükleer anlaşmadan çekilme kararı aldı.
İran ekonomisinde kriz sürüyor
Şarku’l Avsat’ın elde ettiği verilere göre İran riyali, ABD yaptırımları gölgesinde geçen nisan ayından bu yana yüzde 70 oranında değer kaybetti.
Yaşam standardının düşmesi, yolsuzluk ve fırsatçılığa karşı ülkenin çeşitli yerlerinde protestolar yapıldı. Bazı protestocular hükümet karşıtı sloganlar attı.
Bu yılın başlarında 80’den fazla İran şehri, kötüleşen yaşam şartlarına karşı protestolara sahne oldu. Ülkede ekonomik durumun iyileştirilmesine yönelik hükümet vaatlerinin ertelenmesi nedeniyle grevler ve protestolar sürüyor.
İran parlamentosu bugün başta ekonomik durum olmak üzere çeşitli konuları incelemek için kapalı bir toplantı düzenleyecek.
İranlı bir milletvekilinin IRNA haber ajansına verdiği bilgilere göre toplantı hükümet temsilcileri olmaksızın, yalnızca milletvekilleriyle yapılacak.
Söz konusu toplantıda milletvekilleri ülkenin yaşadığı ekonomik krizi aşmak için öneriler sunacak.
İran Ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari, birkaç gün önce zorlu mali kriz nedeniyle görevinden istifa ettiğini duyurmuştu. İran medyasında çıkana haberlere göre İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Meclis Başkanı Ali Laricani’ye Şeriatmedari’nin parlamentoda ifade vermesinin askıya alınmasını talep ettiği bir mektup gönderdi.
Geçtiğimiz haftalarda da Çalışma ve Ekonomi Bakanı, Merkez Bankası Başkanı ve Yardımcısı görevden alınmıştı. Ayrıca Ruhani parlamentoda ifade vermişti.
İran parlamentosu, para birimin yüzde 70 oranında değer kaybetmesi ve ülkenin mali krize girmesinden Ruhani’yi ve ekonomi heyetini sorumlu tutuyor. Ruhani ise söz konusu eleştirileri reddediyor. İran Cumhurbaşkanı, ülkenin içine düştüğü mali krizin ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesi ve ülkesine yeniden yaptırım uygulaması nedeniyle meydana geldiğini söylüyor.
İran resmi Devlet Televizyonu, mali suçlarla mücadele çabalarının bir parçası olarak kurulan özel mahkemelerde ABD’nin İran’a yaptırımlarının iadesi, yolsuzluk ve fırsatçılık nedeniyle 3 kişinin idam cezasına çarptırıldığını bildirdi.
Geçen ay şüphelilerin hızlı bir şekilde yargılanması amacıyla özel Devrim Mahkemeleri kuruldu. İran Dini Lideri Ali Hamaney, Yargı Gücü Başkanı Sadık Laricani’nin yurt dışından düşmanlar tarafında gerçekleştirilen ekonomik savaşa karşı koymak için hız ve adil önlemler alma önerisini kabul etmişti.
İran’daki resmi televizyon, İran Yargı Erki Sözcüsü Gulam Hüseyin Muhsini Ejei’nin İran’daki Devrim Mahkemeleri’nden verilen karar sonucu yolsuzluğu yaymaları nedeniyle 3 sanığın idam cezasına çarptırıldığını açıkladığını bildirdi.
Ejei açıklamasında söz konusu sanıkların isimlerini belirtmedi. 32 kişinin de 20’şer yıl hapis cezasına çarptırıldığını söyledi.