40 yıllık diktatörlüğün darbe ile sona erdiği Zimbabve’de, iktidar partisinin seçim zaferine karşı çıkan muhalifler, başkent Harare’de polisle çatıştı.

Ana muhalefet partisi Demokratik Değişim Hareketi’nin (MDC), 1980’den bu yana iktidarda olan Afrika Ulusal Birliği-Vatansever Cephe’sinin (Zanu-PF) meclisteki koltukların üçte ikisini elde etmesiyle birlikte seçim sonuçlarına itiraz edeceğini belirtmesi, ülkede tansiyonun yükselmesine neden oldu.

Seçim sonuçlarını protesto eden göstericilerle emniyet güçleri arasında çıkan çatışmalarda, 3 kişi hayatını kaybetti. Fransız Haber Ajansı (AFP) muhabirinin aktardığı bilgilere göre, göstericilerden birinin başkent Harare’de asker tarafından gerçek mermi kullanılarak öldüğü belirtildi.

Gösteriler sırasında, polis protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullanırken, eylemciler ise polise taş atarak karşılık verdi.

“Sürekli çalışıyoruz”

Zimbabve Seçim Komisyonu (ZEC) Başkanı Priscilla Chegumba, Harare’de gazetecilere yaptığı açıklamada “Sürekli çalışıyoruz” ifadelerini kullandı. Yüksek Mahkeme yargıcı olan Chegumba, seçimlerde yanlı davranıldığı iddialarını reddetti.

Reuters’ın görgü tanıklarından aktardığı bilgiye göre, seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından yaklaşık 100 kadar MDC destekçisi Harare’deki otellerden birinin önünde toplanmak istedi, ancak polis buna izin vermedi.

Reuters’a konuşan görgü tanıkları, polisin başkent Harare’nin merkezinde toplanan göstericilerin taş atmaya başlamasının ardından göstericileri dağıtmak için göz yaşartıcı bomba kullandığını söylediler. Göstericilerin MDC genel merkezine geri dönmelerinin ardından polis ZEC binasına giden tüm yolları kapattı.

AB heyeti seçimleri yakından takip etti

Öte yandan seçimleri takip eden Avrupa Birliği (AB) gözlemci heyeti, seçimlerin önceki yıllara göre ilerleme kaydettiğini, ancak küçükte olsa bir göz korkutmanın yanı sıra eşitliği bozan bir takım önceliklerin sağlandığının gözlemlendiğini söyledi.

Seçimlerin olumlu geçtiğini söyleyen AB Gözlemci Heyet Başkanı Elmar Brok, yine de ‘ciddi endişelerin’ olduğunu belirtti. Brok, seçim merkezlerinin parti genel merkezlerinden en az 300 metre uzak olmaları gerekmesine rağmen, iktidar partisi merkezi önünde oy kullanma merkezinin olması gibi olaylara tanıklık ettiklerini açıkladı. Brok, seçim sürecinde devlet kaynaklarının kullanılmasının yanı sıra medyanın yanlı haberler yaptığını gözlemlediğini kaydetti.

Tartışmalı seçim

Ülkeyi yaklaşık 40 yıl boyunca demir yumrukla yöneten Mugabe’nin düşürülmesinin ardından göreve gelen iktidar partisi Zanu-PF lideri 75 yaşındaki Emmerson Mnangagwa ile muhalefet partisi MDC lideri 40 yaşındaki Nelson Chamisa arasındaki seçim yarışı pazartesi günü gerçekleşti.

Mugabe’nin sağ kolu olan Mnangagwa, ordunun gizli desteğini arkasına alarak ve devlet kaynakları üzerindeki kontrolünden yararlanarak seçimlerde aday oldu. Ancak seçim kampanyası sırasında güçlü bir imaj çizen ve avukat olan Chamisa gençlerin ve şehirli kesimin oylarına talip oldu.

Parlamento seçim sonuçları, Devlet Başkanı Emmerson Mnangagwa’nın iktidarda kalmaya devam etme olasılığını artırıyor. Seçimlerin özgür ve adil olması için söz veren Mnangagwa, uluslararası gözlemcilere seçimleri izlemek üzere ülkeye davet etti.

Kesin sonuçlar henüz açıklanmadı

Sonuçlara göre, iktidar partisi parlamentoda 109, ana muhalefet partisi ise 41 sandalye kazanırken toplam 210 sandalyeli parlamentoda kalan 58 sandalyeyi kimin kazandığı açıklanmadı.

Beklendiği üzere Chamisa, şehirli seçmenlerin oylarının büyük çoğunluğunu kazandı. MDC, Harare’de toplam 28 ve Bulawayo’da toplam 12 sandalye kazandı. İktidar partisi ise kırsal alanlarda güçlü sonuçlar elde etti.

AFP’ye konuşan MDC seçmeni 21 yaşındaki üniversite öğrencisi Lawrence Magorani, “Sonuçlar önyargılı ve Zanu-Pf’nin seçimlerin kazananı olduğu izlenimini vermeye çalışıyor” ifadelerini kullandı.

“Halkın oyunu kazandık ve bunu koruyacağız”

MDC parlamento seçim sonuçlarına hemen bir yanıt vermezken, partinin başkanlık seçimleri adayı Chamisa, seçim sonuçlarının manipüle edildiğini söyledi. Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Chamisa, “ZEC, halkın devlet başkanlığı seçimlerindeki tercihlerini etkilemeyi amaçlıyor. ZEC’in stratejisi, insanları sahte seçim sonuçlarını kabul etmeleri için psikolojik olarak hazırlamayı hedefliyor. Halkın oyunu kazandık ve bunu koruyacağız” dedi.

Öte yandan Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) çarşamba günü yayınladığı ön raporunda, “Kampanya ve seçimler, barışçıl ve düzenli bir şekilde, Zimbabve yasalarına uygun olarak gerçekleştirildi” dedi. SADC ayrıca, seçim sonuçlarına itiraz eden adaylara herhangi bir taşkınlığa sebep olmamaları çağrısında bulundu.

Tahminler Mnangagwa’dan yana

Başkanlık seçimlerinin ilk turunda hiçbir aday oyların en az yüzde 50’sini kazanmazsa, ikinci turda kesin sonuçlar belli olacak. Ancak birçok analist, geçtiğimiz yıl askeri bir darbe ile görevden alınan eski Devlet Başkanı Robert Mugabe’nin yerine geçen iktidar partisini lideri Emmerson Mnangagwa’nın başkanlık seçimlerini kazanmasını bekliyor.

Analistler, ülkedeki generallerin askeri darbe ile göreve gelen Mnangagwa’yı MDC lideri ile değiştirip değiştirmeyeceklerini kestiremiyorlar.

Eski lider halka partisini devirin çağrısı yaptı

Diğer yandan eski Devlet Başkanı Mugabe ve eşi Grace oylarını Harare’de kullandılar. Pazar günü sürpriz bir basın toplantısı düzenleyen Mugabe, seçmenlere, iktidar partisini devirme çağrısında bulundu.

Seçimden zaferle çıkacak olan aday, başta işsizlik krizi ve kötü ekonomik koşullar olmak üzere pek çok sorunla karşı karşıya kalacak.

Bununla birlikte Mnangagwa, MDC’nin kurucusu ve eski lideri Morgan Tsvangirai’nin destekçilerinden en az 200 kişinin hayatını kaybettiği ve Tsvangirai’nin ikinci turda çekilmek zorunda kaldığı 2008 seçimlerinde şiddet ve sindirme eylemlerine karışmakla suçlanıyor.