Suudi Arabistan, 2000 yılından bu yana yabancı yatırımları başlatmasına rağmen yatırımcıların Suudi piyasasına girmeye çekinmelerinden dolayı geçen 10 yıldaki gerçekler, çok utanç vericiydi. Bu şüpheler, genelde Ortadoğu’yla kraliyet özelde ise kraliyetle batı dünyası arasındaki açık kültür farklılıklarının yanı sıra yatırım dinamiği üzerindeki bürokrasinin etkisi ve Suudi Arabistan’daki hukuk sisteminin gücüyle ilgilidir. Yatırımcılar, genel olarak Suudlu tüketicinin ve Suudi piyasasının karakterini bilmediğinden dolayı söz konusu kültür farklılığı, yatırımcılar nezdinde büyük bir kaygı oluşturuyor. Bunun için geçmiş yıllardaki yabancı yatırımcıların zayıflığı hayal kırıklığına yol açtı. Suudi Arabistan’daki Genel Yatırım Kurulu tarafından verilen kolaylıklara rağmen sonuç, beklentilere ulaşmıyor. Bu şüpheler, her yeni yasayla birlikte yeniden gündeme geliyor.

Suudi Arabistan’ın yabancı yatırımları çekme gücü nedir?

Geçmiş günlerde Apple ve Amazon şirketiyle Suudi Arabistan arasındaki ittifak emarelerine dair Genel Yatırım Kurulu’nu temsil eden haberler ortaya çıktı. Bu ittifak, Apple şirketinin Suudi Arabistan’da perakende mağazaları açması ve Amazon şirketinin ise bilgi merkezleri için ağ hizmetleri inşa etmesiyle ilgilidir. Görece olarak bu anlaşmadaki yeni olan şey, kraliyette yaygın olduğu üzere Suudi mülküyle değil de tamamen Apple ve Amazon şirketinin mülkiyetiyle Suudi Arabistan’da yatırım yapmaya başlanacak olmasıdır. 2018 Şubat ayının girmesiyle birlikte bu anlaşmaların ilan edileceği tahmin ediliyor. Tam olarak yeni olan şey bu değildir. Çin menşeli “Huaweı” şirketi, 2017 yılında Suudi Arabistan’da tam bir mülkiyetle perakende fuarı açmıştı.

Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor ki bu anlaşmalar, (şayet tamamlanırsa) yatırımların bilfiil başlayacağı anlamına gelmiyor. Apple şirketi, 2019 yılından önce şubelerini açmayacak. Amazon şirketi ise fiili olarak yatırımlara ne zaman başlayacağını henüz açıklamadı. Fakat buna rağmen bu duyurular, Suudi Arabistan’ın yabancı yatırıma yönelik planları konusunda bir önem arz ediyor. Suudi Arabistan’da planlanan yabancı yatırımların hacmiyle ilgili olarak Apple ve Amazon şirketi, çok zayıf bir oranı teşkil ediyor. Ancak bu aşamada önemli olan şey, söz konusu bu iki şirketin gelecek yıl Suudi piyasasına gireceğine dair haberin ortaya çıkmasıdır. Bu haberin yayılması, yabancı yatırım konusunda kraliyetin ciddi olduğunu gösteriyor. Hiç şüphesiz bu, doğru bir şekilde kullanıldığı zaman Suudi Arabistan’daki yabancı yatırım için bir reklam olacaktır. Bu sayede yabancı yatırımcılara Suudi Arabistan’ın sadece küçük yatırımcıları hedeflemediğini, aynı zamanda küresel düzlemde başarılı büyük şirketleri çekmeyi de ümit ettiğini açıklamak gerekiyor. Aynı zamanda bu, yabancı yatırımları Suudi Arabistan’a çekmenin sadece kâğıt üzerinde yer alan bir mürekkep değil de, aksine bunun gerçekten uygulanmak üzere olan projeler olduğunun bir göstergesidir.

Bu duyurunun diğer bir önemi ise, geçen Kasım ayında yolsuzlukla mücadele kampanyasından sonra ortaya çıkan haberleri çürütmesidir. Birçok uluslararası gazete, kraliyetin vergi amacıyla sermaye hedeflediğini gündeme getirdi. Uluslararası gazeteler, bu davranışla Suudi piyasasındaki istikrarı sarsarak yabancı yatırımcıların Suudi Arabistan’a girişini engelliyor. Apple ve Amazon şirketi, Suudi piyasasına girmek için anlaşma imzalarsa bu iddiaların hepsi boşa gidecektir. Şayet piyasa gerçekten istikrarsız olursa bu iki şirket Suudi piyasasına girmeye kalkışmayacaktır. Bütün dünya ülkelerinin bu iki şirketin Suudi piyasasında şubelerinin olmasını ümit ettiği konusunda hiç kimse şüphe etmiyor. Zira akıllı bir kimse de bu iki şirketin istikrarsız bir piyasaya girmeye kalkışacağını beklemez.

Genel Yatırım Kurulu’nun söz konusu yabancı yatırımlardan büyük ölçüde istifade etmesi gerekiyor. Devletler, farklı düzeyde yabancı yatırımlardan yararlanıyor. Bu yatırımlar, gençlere iş olanakları sağlayarak bu sayede kurul, Suudi Arabistanlılar için birçok iş ve meslek belirleyecek. Ya da bu yatırımlar, ticari sektörü etkinleştirmek veya yurtdışına ihracat yapmak hedefiyle fabrikalar inşa etmek gibi yerel ekonomiye katkı sağlayacak. Veyahut bu yatırımlar, özel sektörde rekabeti artırarak tüketiciye hizmet sunacaktır. Akil bir kimse, birçok yatırımcının Suudi Arabistan piyasasına girmek istediğinden şüphelenmiyor. Fakat Genel Yatırım Kurulu’ndan iş, ticaret, hizmet ve ekonomik düzeyde herhangi bir ekleme yapılmaksızın kraliyetin bu yatırımlar için paranın yurtdışına ihraç edilmesi konusunda merkez haline gelmemesi amacıyla kraliyet ekonomisine yatırım yapacaklardan gerekli istifade seviyesini belirlemesi talep ediliyor.